Fazla Mesai Hesaplama

 

İş sözleşmesinde yazılı olan ve aşılmaması gereken 45 saatlik zaman çizelgesinin dışında kalan çalışmaya fazla mesai denildiğinden fazla mesai hesaplama işlemlerinde işçilerin bilgi sahibi olması gerekir. Bazı durumlarda uzun çalışma saatlerinin normal mesai gibi değerlendirilmesi nedeniyle yaşanan kayıplar olabileceğinden işveren ve işçi açısından tanınan hakların bilinmesi önemlidir.

Bu sayede çalışanın yasal hakkı olan dinlenme ve psikolojik, fiziksel açıdan zorlayıcı olan 45 saatlik süreden daha fazla çalışma zorunluluğunun olmadığı gibi detayların atlanmaması sağlanır. Uzun süreler boyunca çalışmak zorunda bırakılan işçilerin istenmeyen iş kazalarıyla karşı karşıya kalması da kaçınılmaz olabileceğinden buna karşılık gelen emeğin fazla mesai kapsamında ödenmesi yasal sorumluluktur.

Fazla Mesai Nedir?

Çalışanların haftalık 45 saatten fazla çalışmaları normal mesai süresine dahil edilmediğinden fazla mesai ücreti alınması gerekir. Bir anlamda haftalık bazda 45 saatin dolduğu işlerde alınan bedelin üzerine ek mesai ücretinin alınması, hesaplanması ve değerlendirilmesi gerekir. İş sözleşmesi ve hukuku gereği çalışanın normal mesai saati içinde 45 saat üzerinde çalıştırılması yasal olmayan bir durumdur. Ancak fazla mesai ödemesi alması ve alınabilecek bir iş kolunda çalışması halinde 45 saatten fazla çalışabilir. Bunun birçok açıdan detay gerektiren bir konu olduğu unutulmamalıdır.

Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Hesaplamaların yapılmasında bazı detaylar bulunur.

Bunlara hakim olmak hesaplamaların daha net yapılmasına zemin hazırlayacaktır:

• Çalışanla işverenin anlaşması 40 saat üzerinden olduğu bile bu saatin üzerindeki çalışmalar fazla mesaidir,
• Çalışanın 45 saati geçmese bile bir günde 11 saatten fazla çalıştırılmasına izin verilmez,
• Gece mesailerinde 7,5 saatten daha fazla çalışıldığında 45 saati geçmese bile fazla mesai ödemesi hesaplanır.
• Çalışanın fazla mesai ücreti ise günlük ve saatlik ücretinin %25’i üzerinden yapılır. Yani saati 10 TL ödeme alan bir çalışanın fazla mesai kapsamında saatlik 12.5 TL alması gerekir. Fazla mesai hesaplamasının oldukça yüksek olduğu hesaplamalarda hakkaniyet indirimi yapılması yoluna gidilir. Bu oran ise genelde %30 civarında işveren ve çalışan anlaşmasına bağlı kalınarak gerçekleştirilebilir.

Resmi Tatillerde Fazla Mesai Ücreti Nasıl Alınabilir?

Resmi tatiller veya bayramlarda yapılan fazla mesailer işin çalışma ve zamanlamasına göre gerçekleşebilir. Normal zaman dilimlerinde %25 üzerinden saatlik fark alan çalışanın resmi tatillerde %50 üzerinden fark alması zorunludur. Aynı zamanda açılan davalar ve alınan kararlara bakıldığında bayram gibi özel günlerde bir saat bile çalışmak zorunda kalan çalışanın tam gün mesai alması zorunluluğu sık sık uygulanır. Yani özel ve resmi günlerde çalışanların belirlenen kurallar çerçevesinde fazla mesaisi hesaplanır ve ödemeleri yapılır.

Fazla Mesai Süresi Yıllık En Fazla Ne Kadar Olabilir?

Fazladan çalışmanın çalışan ve işveren açısından sınırlaması olmadığı yönündeki bilgi oldukça yanlış ve yasada yeri olmayan bir detaydır. Çalışanların haklarının korunması açısından senelik bazda yapılan değerlendirme için belirlenen en üst sınırdaki fazla mesai süresi 270 saattir. Bu saatin üzerinde fazla mesai yaptırılması yasada belirlenen sınırın üzerinde olduğundan yasal sayılmayacaktır. İşverenin çalışanı zorlaması veya iş sözleşmesini bitirmek zorunda kalacağı konusunda baskılaması halinde çalışanın ispatlarla birlikte dava açma ve hakkını arama imkanı vardır.

Fazla Mesai Ücreti Haczedilebilir Mi?

6772 sayılı kanun kapsamında haczedilebilen veya haczedilemeyen ücretler belirlenmiştir. Bunlar kapsamında fazla mesai ücretleri de bulunur. Yani bir başka ifade ile çalışanın işverenden tahsil edemediği fazla mesai ücreti için haciz işlemleri başlatma ve ödeme alma gibi bir talebi olamaz. Yasal anlamda buna izin verilmediğini gösteren net ifade 6772 sayılı kanunda yer alır. Fazla mesai, evlilik veya çocuk primi gibi ödemelerin de aynı nitelik taşıdığı ve haciz edilemeyeceği açıkça yazılmıştır.

Gece Çalışması Nedir?

Çalışanların gece mesaisi diye ifade ettikleri zaman dilimi de belirlenmiş bazı kriterler ekseninde uygulanır. Yasal olarak saat 20:00- 06:00 arasında gerçekleştirilen mesainin kapsamı gece mesaisidir. Belirlenen sınırlama gece çalışanlar için normal mesai süresinin 7.5 saat olduğudur. Diğer çalışanların 8 saat iken gece çalışanların normal çalışma sürelerinin 7.5 saat olması zorunludur. Bu zaman dilimleri ve çalışma süresi dikkate alınarak gece mesaisi alınması gereklidir. Yani 7.5 saatten daha fazla çalışan ve çalışma saati 20:00-06:00 arasında olan bir çalışanın gece mesaisi alması yasal hakkıdır.

Zorunlu Nedenlerle Fazla Mesai?

Her zaman iş akışından kaynaklı şekilde mesai yapılması gerekmez. Zorunlu nedenler söz konusu olduğunda da fazla mesai yapılması gerekebilir. Bu nedenlerin başında bir arıza yaşanması ve bunun giderilmesi bulunur. Aynı zamanda elde olmayan olağanüstü nedenlerle de zorunlu fazla mesai yapılması istenebilir. Sel veya yangın gibi durumlar bunlara örnektir.

Olağanüstü Hallerde Fazla Mesai

Doğal afet, yangın veya salgın tarzında olağanüstü hallerde sorunun giderilmesi için zorunlu mesai yapılabilir. Hatta bu tarz mesailerde çalışanın rızasının olup olmadığı bile aranmaksızın mesai yapılmasına izin veren yasal dayanak bile mevcuttur. Bu tarz nedenlerden kaynaklı olarak yapılan fazla mesaide fazla ücret ödemesi yapılmayabileceği gibi %50’ye kadar artırımda bulunma hakkı olacağı açıkça yer alır.

Telafi Çalışması

Bazı istenmeyen ve kontrolde olmayan nedenlerden dolayı aksayan iş akışını düzeltmek için telafi çalışması yapılabilir. İşin normal şekilde işlemeye başlaması veya faaliyete geçilmesinden sonraki ilk 2 ay içinde yapılması uygundur. 11 saatlik çalışma süresini ve günlük 3 saat mesaiyi geçmeyecek şekilde telafi yapılabilir.

Fazla Mesai Yapılmayacak İşler Nelerdir?

Fazla mesai yapılmayacak olan işler arasında maden işleri, kanalizasyon, tesisat, gece çalışmaları, tünel işlemleri, su altında yapılan çalışmalar, kablo döşenmesi gibi işler yer alır. İşçinin sağlığını ve işin tehlikesini göz önüne alarak belirlenmiştir.

Diğer hesaplama araçlarımız için BURAYA TIKLAYINIZ!