Çalışanların bağlı bulundukları işyerinden yasal hak ediş çerçevesinde ayrılmaları halinde kıdem tazminatı hesaplama işlemlerinin yapılması ve bu miktarın işveren tarafından hesaba aktarılması gereklidir. Kıdem tazminatı adı verilen sistem çalışanların şartları yerine getirmiş olması halinde yasal hak edişleri arasında yer aldığından ödenmesi yasal anlamda zorunlu bir tazminattır.

Hak edilmesine rağmen ödenmemiş olması halinde ise yasal anlamda hakların aranması için dava açılması işlemlerine başlanabilir. İşten ayrılan veya kıdem tazminatı almasına yetecek kadar süre boyunca çalışmış olan personelin ne kadar para alacağını hesaplaması ve bu şekilde ilerlemesi gelecekte yaşayacağı sorunların önüne geçme noktasında önemlidir.

Bazen uzun zamandır sadakatle bağlı oldukları kurumdan ayrılmak durumunda kalan çalışanların yasal hakları konusunda eksiklik yaşamaları tazminatın bile alınmamasına neden olabileceğinden konuyla alakalı bilgilerin net olması gerekir. Bundan dolayı ne olduğu, nasıl hesaplandığı ve diğer etmenler net şekilde bilinmelidir.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Konuyla alakalı ilk olarak bilinmesi gereken durum kıdem tazminatının ne olduğudur. Kıdem tazminatı özet haliyle açıklanmak istendiğinde işçinin işyerinde sadakatle çalışması karşılığında meydana gelen yıpranmalara bağlı teminat ödemesi yapılmasıdır.

Gelecekte veya yeni iş aranması gereken durumlarda çalışanın işlerini kolaylaştırmak adına da önemlidir. Söz konusu yasal nedenlerden kaynaklı şekilde iş sözleşmesinin iptal edilmesi durumunda akıllara gelmesi gerekir. Ama unutulmaması gereken nokta en az bir senedir aynı yerde çalışılıyor olmasıdır.

Buna ek olarak belirlenen şartlar kapsamında hizmet sözleşmesinin sona erdirilmesi hak ediş açısından önem arz eder. Yani bir sene çalıştıktan sonra keyfi şekilde işten ayrılmak isteyen bir kişinin bu tazminatı alması mümkün değildir. Suistimal edilmemesi ve iki taraflı hakların korunması amacıyla bazı şartlara bağlanması yoluna gidilmiştir.

Kıdem Tazminatı Almanın Şartları Nelerdir?

İşyeriyle bağını kesmeyi düşünen veya kesen kişilerin hangi durumlarda kıdem tazminatı alma hakkına sahip olduğu üzerinde durulmalıdır.

Yasal olarak sahip olunması gereken şartlar şunlardır:

• Çalışanın en az bir yıl süreyle tam şekilde ve kesintisiz çalışması gerekir,
• Çalışanla işveren arasında yasaya uygun hizmet sözleşmesi yapılmış olmalıdır,
• İşverenin haksız bir gerekçe ile çalışanı işten çıkarması durumu yaşanmalıdır,
• İşçinin ise haklı bir gerekçe ile işyerinden ayrılmak istemesi hallerinde de hak oluşabilir,
• İşçinin erkek olması halinde askerlik hali nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalması haklı nedenlerdendir,
• Kadının ise evlendikten sonraki bir sene içinde evlilik kaynaklı işten çıkmak istemesi haklı gerekçedir.

Bu şartlar kapsamında işçinin işyerinden ayrılırken kıdem tazminatı hakkı elde etmesi mümkündür. Aksi durumda işyerinde bir seneyi dolduran veya keyfi gerekçeler ile işten ayrıldığı düşünülen kişilerin çalışanı zor durumda bırakmasından kaynaklı böyle bir ödeme alamaması gereklidir.

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Çalışanın gerekli şartları taşıması halinde söz konusu ödemeyi alması gerekirken bazı durumlardan kaynaklı yasal hakkını alamadığı haller olabilir. Bazen nedeni eksik bilgi iken bazen işverenin konuyla alakalı olumsuz yaklaşımları nedenler arasında sayılabilir. Böyle durumlarda çeşitli nedenlerden dolayı hak edilmesine karşın alınamayan kıdem tazminatının yasal olarak ne kadar sürede zamanaşımına uğradığı üzerinde durulmalıdır.

Daha öncesinde Borçlar Kanunu kapsamında ele alınan konunun hakkın doğumundan itibaren 10 yıl içinde alınması yönünde karar bulunuyordu. 2017’den beri gerçekleşen iş sözleşmesi fesihlerinde zamanaşımının 5 yıl olduğu belirlendi. Bu sürenin üzerine arabuluculuk aşamalarının da eklenmesi gerekir. Çünkü dava açılmadan önce arabulucu hizmeti ile çözüm üretilmesi aşaması da vardır.

İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?

İşçinin söz konusu haller kapsamında kıdem tazminatı almaya hak kazanacağı yasal çerçevede ele alınmış olmasına karşın yine de kıdem tazminatı alınabilmesi için bazı durumların yaşanmış olması zorunludur. İlk olarak iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekir. Belli sürelerle yenilenmiş sözleşmeler doğacak yasal hakların önüne geçmek için kötü niyetli kullanıldığından belirsiz süreli olması işçi açısından gereklidir.

Aynı zamanda iş sözleşmesinin fesih durumu yazılı şekilde karşı tarafa bildirilmelidir. Aksi durumda işten çıkış durumlarının kanıtlanması zor olabilir. Ayrıca haklı bir gerekçeye dayandırılarak sona erdirilmemiş olması da bir başka önemli ayrıntıdır. İşveren çalışandan kaynaklı bir haklılık nedeniyle iş sözleşmesini iptal etmek istediğinde tazminat hakkı doğmayacaktır.

Yasal süre kapsamında bildirimlerin yapılması noktası da önemlidir. Çalışanın 6 aydan az süredir çalışıyor olması halinde 2 hafta, 6 ay ve 1.5 yıl arasında ise 4 hafta, 1.5 ve 3 yıl arasında ise 6 hafta şeklinde ilerleyen süreye uyulması zorunludur. Tavan tutarı olmayan ödemenin vergileri kesildikten sonraki kısmı işçiye nakit veya hesaba yollanarak ödenmelidir.

İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alamaz?

İşçinin bir seneden az çalıştığı, iş sözleşmesinin süreli olduğu, iş sözleşmesi feshi için işveren lehine bir haklı neden bulunduğu hallerde ödeme alması mümkün değildir. Bunlara ek olarak zaman aşımını kaçırmış olan işçinin de haklı olmasına karşın kıdem tazminatı alması için dava açması veya yasal hakkını kullanmak istemesi halleri geçerli dayanak olmadığından ve 5 seneyi geçtiğinden kabul edilmez. İflas ve diğer özel durumlarda ise yasanın sunduğu haklar neticesinde ödeme alınması veya haktan zorunlu şekilde vazgeçilmesi söz konusudur. Detaylara dikkat edilmesi hakkın elde edilmesinde gereklidir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Çalışanın toplam çalışma süresi netleştirilir. Toplam yıl ve brüt maaşın çarpılmasından sonra tam yıl sürenin dışındaki aylar da aynı şekilde çarpılır. Brüt maaş rakamına yol, yemek veya buna benzer rakamların eklenmesi de gerekir. Tutar üzerinden %0.759 oranında damga vergisi kesilir. Damga vergisinin kesilmesi zorunlu olduğundan ödemeden düşülmesi gereklidir. Söz konusu verginin kesilmesinden hemen sonra kalan rakam tazminat hakkıdır.

Diğer hesaplama araçlarımız için BURAYA TIKLAYINIZ!