Suç şüphesi bulunan kişilerin kaçmasını engellemek ya da delilleri yok etmesine engellemek için alınan koruma tedbiri tutuklama nedir? Sorularının cevabını oluşturur. Şüpheli bulunan kişinin özgürlüğünün kısıtlanmasını kapsayan bu uygulama geçici olarak Ceza İnfaz Kurumlarında uygulanır. Suç şüphesi bulunan kişilerin korunmasını öngören tutuklamanın amacı ve şartlarına dair detaylar şunlardır;
Tutuklama Şartları Nelerdir? (CMK m.100)
Bir kişi hakkında tutuklama kararının verilebilmesi için Ceza Muhakemesi Kanunun 100. maddesinde belirlenen şartların gelişmiş olması gerekir. Koruma tedbiri olarak yapılan bu uygulamanın gerçekleşmesini ise hakim sağlar. Hakimin bu kararı vermesi için söz konusu suç teşkil eden olayla ilgili soruşturma ve kovuşturma olması gereklidir.
Ceza Muhakemesi Kanununca belirlenen tutuklama şartları şunlardır;
- Kuvvetli suç şüphesinin bulunması
- Tutuklama kararının verilebileceği bir nedenin olması
- Suç şüphesi bulunan kişinin kaçmasını gerektirecek durum veya şüphenin bulunması
- Sanığın dava esnasında kararı sağlayacak delilleri karartma ihtimalinin olması
- Sanığın kaçma ihtimalinin bulunması (cmk m.100 ve 2.fıkra)
- Kişinin katalog suçlardan birini işlediğine dair şüphelerin bulunması (soykırım, insan ticareti, göçmen kaçakçılığı, kasten öldürme, çocuklarda cinsel istismar, uyuşturucu ticareti, örgüt suçları ve devlete karşı suçlar vs.)
Söz konusu şartların ortaya çıkması durumunda tutuklamanın gerçekleşmesi mümkündür. Ancak bu uygulamanın yürürlüğe girebilmesi için somut delillerle şartların sağlandığının gösterilmesi gerekir.
Tutuklamanın Amacı Nedir?
Tutuklama işlemi suçlu veya şüpheli bulunan kişinin mahkumiyetinin sağlanması ve doğru şekilde mahkemenin gerçekleşmesi için atılan önemli bir adımdır. Ortada bulunan suçun kanıtlanmasını kolaylaştıran tutuklamanın ise iki temel amacı vardır. Bunlar delillerin korunmasını sağlamak ile şüpheli veya sanığın kaçmasını önlemektir. Şüphelinin kaçma ihtimali yüksekse veya yapılan incelemeler şüphelinin delilleri yok etme veya kaçırma ihtimalini ortaya çıkarıyorsa tutuklamanın gerçekleşmesi kaçınılmazdır.
Delillerin Korunmasını Sağlamak
Suçlu olan kişinin hak ettiği cezayı alabilmesi için delillere ihtiyaç vardır. Bu nedenle delillerin mahkemece karar verilene kadar korunması gerekir. Suçu kanıtlayacak olan deliller belirti, belge ve beyandan oluşur. Bu 3 türdeki delilin yok edilmesinin önlenmesi ve mahkemeye sunulması için sanığın tutuklu olarak kalmasının sağlanması gerekir.
Şüpheli Veya Sanığın Kaçmasını Önlemek
Ceza gerektiren bir suç işlendiğinde bu suçu gerçekleştiren şüpheli veya sanığın bulunması gerekir. Bu durumda şüpheli ve sanık ne demek cevap vermek gereklidir. Şüpheli var olan suçu işlediğinden şüphe duyulan kişidir. Sanık ise suçu işlemesi nedeniyle hakkında kovuşturma yürütülen kişidir. Sanık ya da şüpheli olarak suçla ilişkilendirilen kişilerin kaçmasının önlenmesi o suçu işleyen kişinin tespiti için önemlidir. Bunun için hakimler veya savcılar tarafından tutukluluk kararının verilmesi gerekir.
Tutuklama Sorgusunda Şüphelinin Temel Hakları Nelerdir?
Suçu kimin işlediğinin tespit edilebilmesi için şüpheli bulunan kişinin sorgusunun gerçekleşmesi gerekir. Bu sorgulama işlemi mahkeme veya hakim tarafından yapılan bir işlemdir. Suç şüphesi bulanan kişinin tutuklama sorgusunda yararlanabileceği temel hakları bulunur.
Bu haklar şunlardır;
- Avukatın hukuki yardımından yararlanma hakkı
- Susma hakkı
- Delillerin toplanmasını isteme hakkı
- Savunma hakkı
Bu haklar CMK maddeleri ile kesin olarak belirtilen haklardır. Bu nedenle tutuklanma olasılığı bulunan sanıklara veya şüphelilere sahip olduğu bu hakların belirtilmesi gerekir.
Avukatın Hukuki Yardımından Yararlanma Hakkı
Sanıkların veya şüphelilerin sorguda yararlanabilecekleri temel haklardan ilki avukatın hukuki yardımından yararlanma hakkıdır. Kişi kendisini korumak için bir avukat seçerek avukat hakkı elde etme şansına sahiptir. Kendisini savunacak ceza avukatını şüpheli kendisi seçemiyorsa baronun kişi için avukat ataması mümkündür. Baro tarafından avukatın atanabileceği de şüpheli olan kişiye sorgunun öncesinde bildirilir.
Susma Hakkı
İşlenen suç için sanık veya şüpheli durumunda olan kişinin yapılan suçlamalara sessiz kalması mümkündür. Yapılan sorgulamada yapılan suçlamaya sessiz kalarak susma hakkını kullanmış olur. Susma hakkı kişilere evrensel olarak verilmiş bir hak olup herhangi bir açıklama yapma zorunluluğu yoktur. Bu hakkı da kanunun 147. maddesinde açıkça belirtilmiştir.
Delillerin Toplanmasını İsteme Hakkı
Şüphelinin delillerin toplanmasını isteme hakkı vardır. Kişinin bu haktan yararlanabilmesi için kendine hatırlatılması gerekir. Bu sayede şüpheli bulunan kişi kendisinin suçsuzluğunu ispat edilebilecek delillerin toplanmasını isteyebilir.
Savunma Hakkı
Suç karşısında şüpheli durumda bulunan bir kişinin kendisini savunma hakkı vardır. Bu hakkı kullanarak suçu işlemediğine dair açıklamalarda bulunur. Yaptığı savunmanın haklı görüldüğü durumlarda ise tutukluluğun gerçekleşmesi engellenmiş olur.
Tutuklamaya İtiraz Süresi Nedir?
Suçu işlemekten sanık veya şüpheli konumunda bulunan kişilerin haklarında verilen tutukluluk kararına itiraz hakkı vardır. Bu hakkın kullanılması için mahkeme verilen kararı takip eden 7 gün içinde itirazın edilmesi gerekir.
Tutuklama Kararına Kimler İtiraz Edebilir?
Kararın verilmesini takip eden 7 gün içerisinde tutuklama kararına itirazın mutlaka yapılması gerekir. Aksi takdirde asıl mahkemeye kadar tutukluluk devam eder. İtiraz yapmak için ilk hak sanık veya şüpheliye aittir. Bu kişiler itirazı kendileri yapmıyorlarsa onlar adına itiraz avukatlarınca yapılır.
Avukatlar duşunda tutuklama kararına itiraz etmesi mümkün olan kişiler şüphelinin annesi, eşi, babası ya da yasal temsilcisi olan kişilerdir.
Tutuklama Kararına İtiraz Nasıl Ve Nereye Yapılır?
Mahkeme verilen tutuklamaya itirazın yapılabilmesi için sanık durumundaki kişilerin, sanık avukatlarının ya da yasal temsilcilerinin dilekçe yazması gerekir. Bu dilekçede itirazın gerekçelerine yer verilir. Hazırlanan dilekçe tutuklamaya karar veren mahkemeye sunulur. Dilekçeyi alan mahkeme ya da hakimlik ise dilekçeyi inceler ve 3 gün içerisinde kararını değiştirir. Ancak bu kararı değiştirmesi söz konusu olmadığında ise yapılan itiraz üzerinde inceleme yapması için dilekçenin yetkili mercilere gönderilmesini sağlar.
Kişinin tutukluluk kararını sulh ceza hakimi vermişse yapılan itirazın incelemesini asliye ceza mahkemesi yapar. Karar asliye ceza mahkemesi tarafından verilmişse inceleme ağır ceza mahkemesi tarafından gerçekleşir. Bu incelemeler kararı veren mahkemeye en yakın mahkemece gerçekleştirilir.
Tutukluluğun İncelenmesi Nedir?
Tutukluluk kararı alan kişinin tutukluluğunun devam edip etmeyeceğinin anlaşılması için tutukluluk incelemesi yapılır. Bu incelemeyi mahkemeler veya hakimler yapar. İncelemenin yapılmasını şüpheli kendi adına isteyebileceği gibi cumhuriyet savcısının da istemesi mümkündür. İnceleme isteğinin bulunması durumunda şüpheli cezaevindeyken ve duruşma aralarında tutuklu kişi hakkında inceleme yapılır. Bu incelemede kişinin tutukluluğun gerekli olmadığına karar verilirse tutukluluk kararı kaldırılır. Duruşma aralarında yapılan incelemeler için maksimum 30 günlük ara uygun görülmüştür.
Tutuklama Kararında Gerekçe Nasıl Olmalıdır?
Hakimin sanıklar veya şüpheliler için tutuklamaya karar verirken bir gerekçe sunması gerekir. Gerekçe sunulmaksızın verilen tutuklama kararında insan haklarının ihlal edildiği kesindir.
Mahkeme veya hakim geçerli bir gerekçe sunmadan karar verdiyse ve bu karanın haksız olduğu düşünülüyorsa Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunulması mümkündür. Anayasa Mahkemesi yapılan başvuruyu inceleyerek gerekçesiz kararın insan haklarının ihlal edildiğine kanaat getirerek verilen tutukluluk kararını bozar.
Tutuklama Kararını Kim Verir?
Tutuklamanın gerçekleşmesi için karar 2 türlü verilir. Birincisi soruşturma aşamasında tutukluluk kararıdır. Bu aşamada kararı Sulh Ceza hakimi verir. Bu kararın verilebilmesi içinse kişinin var olan bir suçtan şüpheli durumunda olması gerekir.
Şüpheli görülen kişi hakkında kovuşturmaya karar verilirse savcı bu isteğini mahkemeye iletilir ve mahkemece kovuşturma aşaması başlar. Kovuşturma aşaması devam ederken sanık durumundaki kişinin tutuklu kalması istenirse kararın alınması gerekir. Bu kararı ise söz konusu dava hangi mahkemeye aitse o mahkeme tarafından tutuklama kararı alınır.
Tutuklama Yasağı Nedir?
Kanunda bir takım suçların ya da cezaların işlenmesi durumunda sanık ya da şüphelilerin tutuklanması engellenmiştir. Bu engelleme tutuklama yasağı olarak adlandırılır. Bu yasağın söz konusu olduğu suçları işleyen veya işleme şüphesi bulunan kişiler kesinlikle tutuklanamazlar.
2 yıldan az ceza üst sınırına sahip olan suçlar için tutukluluk kararı verilmez. Bunun dışında suç karşısında adli para cezası yaptırımı kanunla belirtilmişse tutukluluk kararı verilemez.
Hangi Suçlarda Tutuklama Olur?
Vücut dokunulmazlığına karşı olan suçlarda tutuklama kararı verilir. Bu suçlar kasten öldürme, taksirle öldürme veya karalamadır. Bunun dışında insanlığa karşı suçlar, göçmen kaçakçılığı, soykırım, insan ticareti, işkence, anayasal düzen suçları, uyuşturucu ticareti, cinsel istismar, terörle mücadele ve silah kaçakçılığı suçlarıdır.
Tutuklama Kararı Kim Verir?
Sanıkların ya da şüphelilerin tutukluluğuna mahkemece karar verir. Bu kararı veren kişi ise hakimdir. Suç türüne göre yargı hakkı hangi mahkemeyse o mahkemede görevli olan hakimin tutukluluğa karar vermesi mümkündür.
Tutuklama Ceza Mıdır?
Tutuklamanın insanlar tarafından yaygın bilinen işlevi hapis cezasıdır. Dolayısıyla da ceza olarak bilinir. Ancak yapılan uygulama koruma tedbiridir. Suç şüphesi bulunan kişilerin kaçmasının engellenmesi, katalog suçların bulunması ve delillerin korunmasını sağlamak amacıyla tedbir alınır.
Tüm dava ve dosyalarınız için BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİNİZ!
